قرارداد مشتقه و اختیار معامله چیست؟

قرار داد مشتقه چیست؟

مشتقات ابزاری های مالی هستند که قیمت آنها از قیمت یک ابزار دیگر مشتق می‌شود.

به عنوان مثال  تمامی مشتقات طلا تابعی از قیمت طلا است ، یا آتی زعفران که خود مشتقی از زعفران هستند .به طور کلی اگر بخواهیم مشتقات را به راحتی توضیح دهیم مشتقات مانند آبمیوه و میوه است. یعنی قیمت کالا مشتقه، از قیمت کالا اصلی تاثیر می پذیرد.

قرار داهای اختیار معامله هم به همین صورت نوعی مشتقه است که بر  روی سهام هم میتواند صورت پذیرد.

اختیار معامله (آپشن) چیست؟

قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است  که براساس آن خریدار حق (نه الزام و تعهد ) دارد که مقدار معینی از سهام مشخصی را در قیمتی ثابت و بازه زمانی مشخص خریداری کند یا بفروشد.

قرارداد اختیار خرید (call option): اختیاری که به خریدار آن اجازه می دهد  که دارایی را به قیمت مشخص در روز تسویه خریداری کند و فروشنده را موظف به فروش دارایی در قیمت مشخص شده  و بازه زمانی معین شده می کند.

قرارداد اختیار فروش (put option): اختیاری که به خریدار آن اجازه می دهد که دارایی را به قیمت مشخص به فروش برساند.و فروشنده را  موظف به فروش دارایی در قیمت مشخص شده و بازه زمانی معین شده می کند.

نکته مهم : خریداران حق خرید و خریداران حق فروش اجباری ندارند که خرید یا فروش را انجام دهند میتوانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند  به عبارت دیگردر قرارداد اختیار معامله همیشه فروشنده اجبار دارد ولی خریدار اختبار دارد که قرارداد را اعمال کند یا نه، بالتبع هر زمان که اعمال اختیار به سود خریدار باشد آن را اعمال خواهد کرد که در آن صورت فروشنده مجبور است بر اساس قرارداد تعهدات خودش را انجام دهد و این اتفاق ریسک خریداران اختیار معامله را محدود می کند ولی از طرف دیگر طرف فروشنده با ریسک نامحدود مواجه است و همین میتواند اختیار معامله را شبیه قدم گذاشتن روی یک زمین لیز کند!

به عنوان مثال:

فرض کنید قیمت خودروی مد نظر شما قیمتش روز به روز در حال افزایش است. مثلا قیمت آن خودرو  الان 100 میلیون تومان است و پیش بینی شما این است که تا 3 ماه آینده به 200 میلیون تومان خواهد رسید حال برای کسب سود از این پیش بینی دو راه برای شما وجود دارد:

1.همین الان آن خودرو را به قیمت 100 میلیون خریداری کنید و با فرض درست بودن پیش بینی شما 100 میلیون در عرض سه ماه سود کنید.

اما اگر الان 200 میلیون تومان را نداشته باشید و یاقصد نداشته باشید کل مبلغ را الان بپردازید و فروشنده حاضر به معامله قسطی نباشد چطور؟

2.راه دوم این است که با فروشنده وارد قرار داد اختیار خرید شوید

به اینصورت که به فروشنده بگویید من 10 میلیون تومان به عنوان حق اختیار به شما میدهم و در عوض شما تعهد می دهی که این خودرو  را به مبلغ 120 میلیون به من بفروشی (  صرف نظر از اینکه قیمت روز چقدر می باشد)

در این حالت قیمت تمام شده خودرو برای شما 130 میلیون تومان خواهد بود. حال بافرض اینکه  سه ماه بعد خودرو به قیمت پیش بینی شما که 200 میلیون است برسد. شما در زمان درج شده در قرار داد به فروشنده مراجعه میکنید و  با پرداخت 120 میلیون خودرو را تحویل میگیرید و همان روز  اتومبیل را در بازار آزاد با قیمت 200 میلیون  می فروشید. در نتیجه  با احتساب قیمت تمام شده 130 میلیون تومان، مبلغ  70 میلیون سود کردید!!

با نگاهی متفاوتی شما  با پرداخت  10 میلیون تومان حق اختیار در سه ماه  به 70 میلیون سود رسیدید. معادل 600 درصد.

انواع اختیار معامله از نظر سبک اعمال:

 اختیار معامله ها از نظر سبک اعمال به دوسته کلی تقسیم میشوند.

1.اختیار معامله اروپایی 2. اختیار معامله آمریکایی

اختیار معامله اروپایی:

به نوعی اختیار گفته می شود که  اعمال آنها فقط در تاریخ سر رسید صورت می پذیرد، وخریدار  این مدل اختیار معامله ها هیچ گاه  قبل از تاریخ سر رسید مجاز به اعمال  استفاده از اختیار معامله خود نمی باشند. در ایران از اختیار معامله به سبک اروپایی استفاده میشود.

اختیار معامله آمریكایی:

تفاوتی كه این نوع اختیار معامله ها با اختیار معامله های اروپایی دارند در زمان مجاز برای اعمال این اختیار معامله ها میباشد.

 اختیار معامله های آمریكایی برخلاف اختیار معامله های اروپایی در هر تاریخی قبل از زمان سررسید قابل اعمال میباشند.

مثال اگر یك اختیار معامله آمریكایی برای مدت 6 ماه بسته شده باشد، چنانچه قبل از 6 ماه )مثلا بعد از 3 ماه از زمان انعقاد اختیار معامله(، خریدار اختیار معامله احســاس كند كه با اعمال اختیار معامله خود، از ســود خوبی برخوردار میشــود میتواند در همان زمان اختیار معاملــه را اعمال و از حق خود استفاده كند.)

 بطور كلی اختیار معامله های آمریكایی در مقایسه با اختیار معامله های اروپایی به دلیل اینكه از ریسك بالاتری برای فروشنده اختیار معامله برخوردار هسـتند، قیمــت بالاتری  در مقایســه با اختیــار معامله های اروپایی دارند.

مزایای اختیار معامله:

تا اینجای مقاله سعی بر این بود که شما بتوانید اطلاعاتی را در مورد بازار اختیار معامله کسب کنید. اما برای درک بهتر این بازار یک سری از مزایا بازار آپشن را برای شما شرح می دهیم.

امکان استفاده از اختیار معامله به‌عنوان اهرم مالی:

فرض کنید شما خریدار یک سهام با حجم بالا هستید اما توان مالی خرید آن مقدار سهام را ندارید. قرارداد اختیار معامله می تواند مثل یک اهرم برای شما عمل کرده باشد تا بتونید با مبلغ کمتری خریدی بیشتر از توان‌تان انجام دهید. اهرم در اختیار معامله به شما این امکان را می‌دهد که چندین برابر سرمایه‌تان، معامله کنید. چه چیزی از این بهتر؟

کاهش ریسک:

با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای خود دارایی پایه، ریسک بالقوه سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد و زیان معامله محدود به هزینه‌ای است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می‌شود. در واقع از قرارداد های اختیار معامله‌ به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده می‌شود که به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد

کسب سود از بازار آپشن:

سرمایه گذار می تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام ، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند

فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد ، یکی از ساده ترین راهبردهای معاملاتی است همچنین با استفاده از قرارداد های اختیار معامله ، شخص می تواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه ، از نوسان قیمت آن منتفع شود.

هر بازاری در کنار مزایا که دارد میتواند عیب هایی نیز داشته باشد

یکی از معایب اصلی بازار اختیار معاملات  پیچیده بودن و قیمت گذاری دشوار آنها است.

 به همین دلیل است که یک ابزار سرمایه گذاری پیشرفته در نظر گرفته می شود که فقط برای سرمایه گذاران حرفه ای با تجربه مناسب است. در سال های اخیر، آنها به طور فزاینده ای در بین سرمایه گذاران خرد محبوب شده اند. به دلیل ظرفیت آنها برای بازده یا زیان بزرگ، سرمایه گذاران باید اطمینان حاصل کنند که قبل از ورود به آنها، پیامدهای احتمالی را کاملاً درک کرده اند. عدم انجام این کار می تواند منجر به خسارات ویرانگر شود.