معاملات آپشن یا همان اختیار معامله را بشناسید و انجام دهید

معاملات آپشن (options) در واقع همان معاملات قراردادهای اختیار معامله هستند که به تازگی در ایران رونق پیدا کرده‌اند و فعالان بورسی روزبه‌روز بیشتر متوجه اهمیت این بازار می‌شوند. بیایید با معاملات آپشن در بورس ایران بیشتر آشنا شویم و بدانیم چطور می‌شود معاملات آپشن را در بازار اختیار معامله انجام دهیم و سود بگیریم. 

معاملات آپشن چیست؟

 معاملات آپشن از دور کمی پیچیده به نظر می‌رسند با این حال اگر بخواهیم آن را تعریف کنیم، چنین تعریف می‌کنیم:

 معاملات آپشن، بخشی از معاملات بازار مشتقه هستند. در بازار مشتقه، معاملاتی انجام می‌شوند که ارزش آن‌ها به ارزش یک دارایی دیگر وابسته است که به آن دارایی پایه می‌گوییم. ساعت معاملات آپشن با ساعت معاملات سهام یکی و از ساعت 9 تا 12:30 ظهر است. 

برای مثال به ما بگویید قیمت آب پرتقال به چه چیزی وابسته است؟ درست است. به قیمت پرتقال. ارزش قراردادهای آپشن هم به دارایی پایه‌شان وابسته است. برای مثال در معاملات آپشن در بورس ایران (آپشن سهام)، آب پرتقال ما معاملات آپشن یا همان قراردادهای آپشن هستند و پرتقال ما سهام‌های پایه. 

انواع معاملات آپشن که می‌توانیم انجام دهیم:

در معاملات آپشن اختیار خرید و فروش داریم که هر کدام ویژگی‌های مخصوص به خودشان را دارند:

اختیار خرید (Call Option):

در قرارداد اختیار خرید،  خریدار حق دارد در ازای پرداخت مبلغی معین (تحت عنوان پریمیوم)، در زمانی معین (تاریخ اعمال)، مقدار معینی از یک دارایی پایه را به قیمت معین (قیمت اعمال) خریداری کند. فروشنده هم در ازای گرفتن پریمیوم تعهد دارد آن دارایی را به او بفروشد. 

اختیار فروش (Put Option):

در قرارداد اختیار فروش، خریدار حق دارد در ازای پرداخت مبلغی معین(پریمیوم)، در زمانی معین (تاریخ اعمال)، مقدار معینی از یک دارایی پایه را به قیمت معین (قیمت اعمال) بفروشد. فروشنده نیز تعهد دارد آن را بخرد. 

پس همانطور که پیداست، در قرارداد معاملات آپشن، خریدار اختیار معامله سمت اختیاردار ماجراست و اصلا به همین دلیل به آن اختیار معامله می‌گویند و سمت فروشنده، سمت متعهد ماجرا. در واقع فروشنده کسی است که باید هر تصمیمی که خریدار گرفت، گردن بنهد. 

«موقعیت باز خرید» و «موقعیت باز فروش» چیست؟

موقعیت باز خرید

خریدار قرارداد اختیار معامله (هولدر یا دارنده قرارداد) در «موقعیت باز خرید» (long position) قرار دارد، چه خریدار کال آپشن باشد و چه خریدار پوت آپشن. در چنین شرایطی به اصطلاح می‌گویند در پوزیشن خرید قرار داریم و موقعیت باز خرید برای ما ایجاد شده است. 

اگر خریدار اختیار خرید باشیم، با افزایش قیمت دارایی پایه (در معامله‌های آپشن دارایی پایه، سهام است) پریمیوم قرارداد (قیمت قرارداد)  ما افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه سود می‌بریم. مثلا قرارداد اختیار خرید ضخود 1210 داریم و قیمت سهام خودرو افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه ارزش قرارداد ما نیز بالا می‌رود. 
اگر خریدار اختیار فروش باشیم، با کاهش قیمت دارایی پایه، قیمت قرارداد ما افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه سود می‌بریم. 

در معاملات اختیار معامله بهتر است برای شروع در سمت خریدار باشیم. اکثر کارگزاری‌های اختیار معامله نیز خیلی راحت برای شما امکان گرفتن موقعیت باز خرید را فراهم می‌کنند چرا که ریسکی ندارد و تنها چیزی که ممکن است از دست بدهید، پریمیوم پرداختی است.

موقعیت باز فروش

در موقعیت باز فروش (short position) ما در پوزیشن فروش هستیم و در نتیجه فروشنده‌ایم. موقعیت باز فروش می‌تواند فروش اختیار خرید یا فروش اختیار فروش باشد. 

در موقعیت فروش اختیار خرید، سود ما در کاهش قیمت دارایی پایه و در نتیجه کاهش قیمت قرارداد اختیار معامله است و در موقعیت فروش اختیار فروش، افزایش قیمت سهم باعث می‌شود قیمت قرارداد کاهش پیدا کند و در نتیجه سود ببریم. 

معامله کاهنده آپشن چیست؟

اگر موقعیت‌های باز خرید یا فروش‌ را ایجاد کنیم یا کاهش دهیم، معامله کاهنده انجام داده‌ایم (Closing Transaction) که به دو دسته تقسیم می‌شود:

خرید کاهنده: (خرید برای بستن) بستن موقعیت باز فروش از طریق خریدن مثل قراردادهای فروخته شده
فروش کاهنده: (فروش برای بستن) بستن موقعیت باز خرید از طریق فروختن مثل قراردادهای خریده شده

معامله فزاینده آپشن چیست؟

اگر موقعیت‌های باز خرید یا فروش ایجاد کنیم یا افزایش دهیم، معامله فزاینده انجام داده‌ایم (Opening Transaction) که به دو دسته تقسیم می‌شود: 

خرید فزاینده: که به آن خرید برای باز کردن می‌گوییم، حق خرید یا حق فروش رو خریده‌ایم. 
فروش فزاینده: (فروش برای باز کردن) حق خرید یا حق فروش را بفروشیم و متعهد بشویم.

در معاملات آپشن چند موقعیت اختیار معامله داریم؟

طبق توضیح بالا، چهار موقعیت در قرارداد اختیار معامله یا آپشن می‌توانیم بگیریم:

1: خرید اختیار خرید یا همان خرید کال آپشن (اگر قیمت سهام بالا برود، سود می‌کند)

2: فروش اختیار خرید یا همان فروش کال آپشن (اگر قیمت سهام پایین برود، سود می‌کند)

3: خرید اختیار فروش یا همان خرید پوت آپشن (اگر قیمت سهام پایین برود، سود می‌کند)

4: فروش اختیار فروش یا همان فروش پوت آپشن (اگر قیمت سهام بالا برود، سود می‌کند)

روش معاملات آپشن چگونه است؟

در معاملات آپشن روش‌های زیادی برای کسب سود وجود دارد که نیازمند تخصص است. اما در ساده‌ترین و کلی‌ترین حالت آن، به این شکل است:

اگر فکر می‌کنید دارایی‌های پایه یعنی سهام‌های پایه رو به رشد هستند، خریدار اختیار خرید باشید یا فروشنده اختیار فروش

اگر فکر می‌کنید دارایی‌های پایه یعنی سهام‌های پایه رو به نزول هستند، فروشنده اختیار خرید باشید یا خریدار اختیار فروش

برای آشنایی با اصطلاحاتی مثل قیمت اعمال، تاریخ اعمال، پریمیوم، وجه تضمین و غیره به مقاله اصطلاحات رایج اختیار معامله رجوع کنید. 

معاملات آپشن چه مزایایی دارند؟

1: معامله کردن در بازار آپشن، معامله کردن در بازاری دوطرفه است این یعنی شما فرصت دارید هم از ریزش بازار سود کنید و هم از رشد بازار و البته برعکس.

2: امکان نوسان‌گیری دارید. در بازار اختیار معامله با کمترین سرمایه و به کمک اهرم اختیار معامله می‌توانید تا چندین برابر سرمایه‌تان سود کنید در حالیکه در بازار سهام فقط در بازه -5 تا 5+ امکان سود گرفتن دارید. 

3: پوشش ریسک یا هج کردن مهمترین مزیت معاملات آپشن است. با کمک ابزارهای اختیار معامله می‌توانید ریسک‌تان را مدیریت کنید و کاری کنید که ضررتان محدود شود این چیزی است که در بازار سهام از آن خبری نیست. 

معاملات آپشن چه معایبی دارند؟

1: بزرگترین ریسک معاملات آپشن، ریسک منقضی شدن در حالت زیان است که باعث میشود خریدار به اندازه پریمیوم ضرر کند. اگر خریدار حواسش نباشد و قرارداد را در روز اعمال، اعمال نکند، قرارداد میسوزد و پریمیوم خریدار هم از کفش می‌رود.

2: ریسک نقدشوندگی دارد. در حالت فعلی فقط می‌توان سمت آپشن‌های پرمعامله رفت چون نقدشوندگی آن قراردادهای آپشن پایین است و ممکن است نتوانید آن را نقد کنید. 

3: در معاملات آپشن، فروشنده ریسک نامحدود دارد و فقط در صورت حرفه‌ای بودن می‌تواند از فروشنده بودن (رایتر بودن) سود ببرد. 

4: اگرچه اهرم می‌تواند جزو مزایای آپشن باشد اما همچون شمشیری دو لبه است که می‌تواند ضرر شما را هم دو برابر کند. 

5: امکان دارد تمام پولتان را از دست بدهید! در بورس سهام چنین چیزی کمتر ممکن است و بعدها ممکن است دوباره سهام رشد کند و ضرر شما برگردد. اما در معاملات اختیار معامله چنین نیست. مثلا اگر پریمیوم‌تان را از دست بدهید، برای همیشه آن را از دست داده‌اید! بنابراین مراقب باشید و بی‌گدار به آب نزنید.

چگونه کد معاملاتی آپشن بگیریم؟

قبل از گرفتن کد معامله ابتدا در سامانه سجام ثبت نام کنید، سپس احراز هویت انجام بدهید و مدارک لازم را به صورت غیرحضوری پر کنید. در این مقاله می‌توانید به صورت کامل با مراحل گرفتن کد معاملاتی آپشن آشنا شوید:
چگونه کد معاملاتی آپشن بگیریم

چگونه معامله آپشن انجام دهیم؟

برای معامله در بازار آپشن نیاز به کد معاملاتی دارید. سپس می‌توانید در کارگزاری‌هایی که واحد مشتقه فعال دارند، به صورت حضوری یا غیر حضوری ثبت نام کنید. دو کارگزاری اختیار معامله که در حال حاضر با ریسکاو همکاری دارند، کارگزاری گنجینه سپهر پارت و کارگزاری اعتبار تابان هستند. 

کارمزد معاملات آپشن از این قرار است:

معاملات آپشن در بورس کالا چیست؟

معاملات آپشن در بورس کالا تحت عنوان اختیار معامله کالا انجام می‌شود. در بورس کالا، دارایی پایه کالا است و در بورس سهام، سهام بنابراین فرق اختیار معامله کالا با اختیار معامله سهام در دارایی پایه آن‌هاست. در اینجا می‌توانید لیست کامل کارگزاری‌های فعال در بازار مشتقه بورس کالا را ببینید. 

معاملات آپشن سهام چگونه انجام می‌شود؟

در معاملات آپشن سهام، دارایی پایه، سهام است و قراردادهای اختیار معامله روی سهام بسته می‌شود. منتها نکته مهم این است که اکثر نوسانگیرها صرفا با نوسانگیری خرید و فروش پریمیوم‌ها سود کسب میکنند و خودشان را وارد جزئیات بیشتر نمی‌کنند. 

معامله‌گران آپشن حرفه‌ای در بازار اختیار معامله چه کسانی هستند؟

آربیتراژگرها (Arbitrageurs): 

آربیتراژگر کسی است که به طور همزمان در دو بازار فعال هستند و به دنبال سودهای کوچک و بدون ریسک هستند. مثلا کسانی که به طور همزمان در بازار بورس و آپشن فعال هستند. 

مثال آربیتراژ کردن:

خرید اختیار در روز آخر و اعمال کردن آن به شرط اینکه دارنده سهم در همان لحظه سهم را بفروشد و قرارداد را به قیمت کمتر بخرد.
یا
در روز اعمال اختیار فروش و سهم را به قیمت پایینتر بخرد و در انتهای همان روز اعمال کند البته به شرطی که حواسش به کارمزدها باشد. 

سفته‌بازها (Speculators):

سفته‌بازها از ریسک کردن ترسی ندارند و با استفاده از اهرم از بازار صعودی و نزولی سود کسب می‌کنند.

مثال سفته‌بازی:

در بازار نزولی خرید اختیار فروش انجام می‌دهند یا فروش اختیار خرید. در بازار صعودی نیز خرید اختیار خرید یا فروش اختیارفوش انجام می‌دهند. 

پوشش دهندگان ریسک (Hedgers):

پوشش‌دهندگان ریسک، از ویژگی پوشش ریسک اختیار معامله استفاده می‌کنند و سعی می‌کنند دارایی‌هایشان را از خطر نوسان‌های بازار حفظ کنند. این افراد بیشتر به دنبال دفع نوسان هستند و برخلاف آربیتراژگران روی نوسان سوار نمی‌شوند. 

مثال پوشش ریسک: 
خرید اختیار خرید ایمن شده با وجه نقد: خرید اختیار خرید بلندمدتی با قسمتی از سرمایه. نگه داشتن پول نقد برای اعمال در جایی کم‌ریسک مثل صندوق. در صورت کمتر شدن قیمت از قیمت اعمال هم باز میتوانید خرید انجام داد. 

سخن پایانی

معاملات آپشن یا همان قراردادهای اختیار معامله امکان گرفتن سود چندین برابری را به معامله‌گران می‌دهند. البته بهتر است بدانید که شرط گرفتن سودهای چندین برابر و پوشش ریسک تنها با دانش و تخصص کافی از بازار اختیار معامله میسر است. اگر علاقه‌مند به معامله در این بازار هستید، بهتر است به طور کامل با این بازار آشنا شوید تا بتوانید از آن سود ببرید نه ضرر.