وجه تضمین اختیار معامله و محاسبه آن (آموزش قدم به قدم)

در دنیای مراودات انسانی، هیچ چیز بدتر از زیر قول زدن نیست! به خصوص اگر آن قول درباره یک قرار مالی باشد. در این مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم که چطور «وجه تضمین اختیار معامله» نقش مهمی دارد تا طرفِ قرارداد به تعهدات خود پایبند بماند و زیر معامله نزند. همچنین به شما دو روش ساده و پیچیده محاسبه وجه تضمین را آموزش می‌دهیم.

برای رفتن به بخش موردنظر کلیک کنید:

وجه تضمین اختیار معامله به زبان ساده
چه کسی مقدار وجه تضمین اختیار معامله را در ایران تعیین می‌کند؟
«وجه تضمین اولیه» چیست؟
«وجه تضمین لازم» چیست؟
تفاوت وجه تضمین لازم با وجه تضمین اولیه چیست؟
آموزش محاسبه وجه تضمین اختیار معامله به صورت قدم به قدم

وجه تضمین اختیار معامله به زبان ساده

فرض کنید حق خرید خودرو را با قیمت 100 میلیون برای سه ماه آینده از فروشنده خریداری کرده‌اید. بعد از گذشت این سه ماه، قیمت خودرو به 120 میلیون تومان می‌رسد و شما می‌توانید با حق خرید کال آپشن خودرویی که دارید، آن را به همان قیمت اعمال یعنی 100 میلیون تومان بخرید و فروشنده مجبور است آن را 20 میلیون تومان کمتر از قیمت بازار نقدی بفروشد. اگر شما هم جای فروشنده بودید، به سرتان نمی‌زد زیر این قرارداد پر از ضرر بزنید؟ در بازار مشتقه، برای این که فروشنده زیر تعهد خود نزند و نکول اتفاق نیفتد، از وجه تضمین استفاده می‌شود. 

مهمترین چیزی که در رابطه با این موضوع باید بدانید این است که تنها در موقعیت فروش، ملزم به پرداخت وجه تضمین اختیار معامله هستید، یعنی موقعیت‌های «فروش اختیار خرید» و «فروش اختیار فروش». اگر با این موقعیت‌ها به خوبی آشنایی ندارید، ما در مقاله قرارداد اختیار معامله به زبان ساده به توضیح ساده و کابردی آپشن پرداخته‌ایم.)

چه کسی مقدار وجه تضمین اختیار معامله را در ایران تعیین می‌کند؟

محاسبه وجه تضمین در قراردادهای اختیار معامله کار ساده‌ای نیست و محاسبات پیچیده‌ای دارد که مخاطب عادی نیازی به دانستن آن ندارد. انجام این محاسبات به عهده‌ی «هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار» است و بر اساس «ضوابط وجه تضمین قرارداد اختیار معامله سهام در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران» انجام می‌شود. 

در بازار مشتقه چند نوع وجه تضمین (margin) داریم؟

1: وجه تضمین اولیه (Initial Margin)

2: وجه تضمین لازم (required Margin)

3: حداقل وجه تضمین (Maintenance margin)

«وجه تضمین اولیه» چیست؟

در قرارداد اختیار معامله، این خریدار است که اختیار دارد قراردادش را اعمال بکند یا نکند. بنابراین نیازی به پرداخت وجه تضمین آپشن از سوی خریدار وجود ندارد. در عوض، فروشنده مجبور است به تعهداتی که نسبت به خریدار دارد، عمل کند و از همین روست که باید مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین اولیه در حساب قدرت خرید خودش داشته باشد. این مبلغ با توجه به اندازه قرارداد و میزان در سود و زیان بودن آن محاسبه می‌شود:

در این فرمول، IM را باید اینگونه حساب کنید:

ابتدا ضریب A  را برابر با 20% و ضریب B را معادل 10% و C را 10000 در نظر میگیریم. 

توجه داشته باشید که ضریب‌های A، B و C ثابت نیستند و در حال حاضر 10 و 20 درصد و 10000 درنظر گرفته می‌شوند.

حال، IM برابر است با:

(مقدار در زیان بودن قرارداد – قیمت نقدی * A) 

یا 

(قیمت اعمال * B)
هر دوی این‌ها را محاسبه می‌کنید و نتیجه‌ی بزرگتر را برابر با IM درنظر می‌گیرید. 

این مبلغ را می‌توانید در تابلو معاملاتی نمادی که می‌خواهید بفروشید، ببینید. یادتان باشد که این مبلغ در هنگام ثبت موقعیت باز فروش بایستی پرداخت شود. 

♦ یک نکته مهم: اگر سفارش فروش‌تان را حذف کنید یا موقعیت فروش را ببندید، مبلغ وجه تضمین اولیه آزاد می‌شود و از بلوکه درمی‌آید.

«وجه تضمین لازم» چیست؟

این مبلغ، مبلغی است که هر روز با توجه به موقعیت‌های باز فروش و بر اساس قیمت تسویه روزانه تعیین می‌شود. در واقع، در پایان هر روز معاملاتی، وجه تضمین لازم بر اساس قیمت پایانی قرارداد مشخص می‌شود. حساب عملیاتی شما با توجه به این مبلغ و متناسب با تعداد موقعیت‌های باز فروش شما به روزرسانی می‌شود. 

برای به دست آوردن وجه تضمین لازم در قراردادهای آپشن کافی است از روش زیر استفاده کنید. اعداد را در دو فرمول زیر می‌گذارید:

مقدار در زیان بودن قرارداد – قیمت پایانی + (قیمت نقدی * A)

یا

قیمت پایانی + (قیمت اعمال * B)

و عدد بزرگتر را به عنوان وجه تضمین لازم در نظر می‌گیرید.

 اگر حسابی با اعداد گیج شده‌اید، نگران نباشید. در ادامه به شما دو راه حل ساده آموزش می‌دهیم تا نیاز نباشد با این همه عدد سروکله بزنید:

تفاوت وجه تضمین لازم با وجه تضمین اولیه چیست؟

در وجه تضمین اولیه به ازای هر بار اخذ موقعیت و طبق قیمت معامله محاسبه می‌شود اما وجه تضمین لازم تنها یک بار و در پایان جلسه معاملات محاسبه می‌گردد و معیار آن هم قیمت تسویه روزانه و تعداد موقعیت‌های باز است. 

آموزش محاسبه وجه تضمین اختیار معامله بدون نیاز به فرمول

برای به دست آوردن مبلغ وجه تضمین اختیار معامله دو راه پیش رو دارید.
راه اول: سایت ریسکاو
راه اول چک کردن این مبلغ در سایت ریسکاو است. برای به دست آوردن این مبلغ، ابتدا به صفحه اصلی سایت بروید روی دکمه ذره‌بین کلیک کنید و سپس قرارداد مورد نظر را تایپ و روی آن کلیک کنید. برای مثال ضخود 8018. حال روی دکمه خاکستری ضخود8018 کلیک کنید:

در این قسمت می‌توانید تمامی اطلاعات مورد نظر از جمله مبلغ وجه تضمین ضخود 8018 را بیابید:

 برای استفاده از این اطلاعات جامع کافی است اشتراک پریمیوم سایت را خریداری کنید. 

راه دوم: سایت بورس tsetmc

به سایت بورس رفته و سهم مورد نظر را سرچ کنید و بعد آن را انتخاب کنید تا به صفحه اطلاعات آن قرارداد بروید:

حال در کادر اطلاعات تکمیلی، روی ماشین حساب «وجوه تضمین اختیار» کلیک کنید (ماشین حساب نارنجی رنگ):

حال صفحه‌ای برای شما باز می‌شود. لازم نیست عدد خاصی را تغییر بدهید و فقط روی دکمه «محاسبه» کلیک کنید تا در جلوی آن وجه تضمین هر قرارداد به ریال برای شما نمایش داده شود:

امیدواریم بعد از خواندن این مقاله با وجه تضمین اختیار معامله به خوبی آشنا شده باشید و بدانید برای هر قرارداد فروش اختیار معامله، به چه مقدار وجه تضمین احتیاج دارید.